Yangın Çıkartma Hastalığı:
Yangın ve ateş insanlığın ilk dönemlerinden beri insanları etkileyen şeylerden biridir. Mitolojik hikayede “Prometeus’un tanrılardan ateşi çalıp insanlığa hediye etmesinden tutalım, etin pişirilmesine kadar ateş her zaman büyük bir ilgi kaynağı olmuştur. Son dönemlerde artan yangın haberleriyle beraber “Pyromania” yani “Yangın Çıkarma Hastalığı” ile ilgili bir yazı yazmak yerinde olacaktır. Piromani kişinin genellikle bilinçli bir şekilde ve sürekli yangın çıkardığı bir hastalıktır. Kundaklama yapmaktan ve kastılı olarak zarar verme amaçlı yangını çıkarmadan tamamen farklıdır. Piromani hastalığına sahip bireyler genelde yaşadıkları yoğun kaygı, stres ve gerginliği boşaltmak, kendilerini deşarj etmek ve rahatlamak için yangın çıkarırlar. Psikoloji literatüründe Dürtü Kontrol bozuklukları başlıklarında sınıflandırılan bir hastalık olan Piromani’de kişi, yangın çıkarma isteğini dizginleyemez ve kontrol edemez. Dürtüsel bir bozukluk olduğu için ilk çıkardığı yangından sonra zaman geçmesine rağmen tekrar bir yangın çıkarır ve çıkardığı yangın kişide büyük bir rahatlama, gerginliği boşaltma işlevi görür. Çocuk ve ergenlerde de görülen yangın çıkarma davranışı genellikle Davranış Bozuklukları, Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu, Duyguların yoğun bastırılması, Uyum Bozuklukları gibi durumlarla ilişkilendirilmiştir. Tedavi olarak ilaç tedavileri, anti anksiyete ve antidepresan başta olmak üzere psikolojik anlamda ise Bilişsel Davranışçı Terapi yöntemi kullanılmaktadır.
Piromani Belirtileri
— Ateş ve yangına karşı büyük bir ilgi duyma, hayranlık besleme
— Çevredeki yangınları ( büyük bir hoşnutluk, içinde yaşadığı yoğun rahatlama ve duygusal uyarılma eşliğinde ) izlemek
— Çıkarmış olduğu yangının sonuçlarını izlerken, çevresindeki eşyaları yaktığını izlerken tatmin olmak, yangının sonuçlarını hayranlıkla izlemek ve tatmin duygusu yaşamak
Not – 1 : Piromanisi olan kişiler zarar verme amaçlı, intikam alma amaçlı ve farklı maddi beklentilerle ( Sigorta Parası )yangın çıkarmazlar. Kişinin temel motivasyonu genel olarak yaşadığı duygusal ve psiko stres anlamındaki gerginliğini boşaltması ve rahatlamaktır.
Not – 2: Piromani tam olarak nedeni henüz bilinmeyen bir hastalık olmakla beraber her iki cinsiyette de görülür ancak görülme sıklığı erkeklerde daha fazladır. Piromani hastalığı yaşayan kişiler bilimsel çalışmalara ve deneylere göre “Cinsel veya fiziksel olarak istismara uğramış, ebeveyn ihmali veya terkine maruz kalmış kişilerle yoğun olarak ilişkilendirilmiştir.”
Çocuk ve Ergenlerde Diğer Yangın Çıkarma Nedenleri
1- Merak: Genellikle 5-10 yaş aralığındaki çocukların çıkardığı yangınlardır. Oyun oynarken veya diğer ( ocak, kibrit, çakmak, fırın ) araçlarla uğraşırken çıkan yangınlardır Bu noktada ebeveynlerin güvenlik önlemleri alması, çocukların kendine ve çevreye zarar verecekleri araçları ortadan kaldırarak çocuğa uygun bir şekilde anlatması yerinde olacaktır.
2- Yardım İsteği: Ateş en çok dikkat çeken şeylerden biridir. Kişiler acılarını, yaşadıkları hüznü dile getirirken bile ateşi kullanabilirler.( Canım yanıyor, ciğerim yanıyor gibi ) Yaşamlarında yoğun stres, kaygı veya depresyon olan çocuklar yaşamlarına ve sorunlarına dikkat çekmek için kimi zaman yangın çıkarabilmektedir.
3- Zihinsel Sorunlar: Mental Retarde olan çocuk ve ergenler kimi zaman farkında olmadan yangın çıkarabilmekte ve kendilerine, çevrelerine zarar verebilmektedirler. Bu noktada rehabilitasyon ve özel eğitim desteği, çocuğun veya ergenin yaşadığı ortamı kendisine zarar vermeyecek şekilde dizayn etmek faydalı olabilir.